استاد عباس کاظم پور، هنرمند کاشی تراشی سنتی و آرایه های معماری سنتی ایرانی بعد از تحمل دوره بیماری چند ساله، صبح روز جمعه، 22 فروردین 1399 خورشیدی، بر اثر خونریزی داخلی در بیمارستانی در تهران درگذشت.

این هنرمند عاشق، از جوانی در خانواده ای اصفهانی پرورش یافت که نسل اندر نسل، هنر کاشی معرق را سینه به سینه حفظ کرده بودند و گروهی فعال در طراحی و اجرای این هنر اصیل ایرانی در نقاط مختلف کشور و در پروژه های شاخص مرمت و بازسازی آثار تاریخی و نیز خلق آثار ارزشمند نوگرا بودند.

او که فرزند استاد ابراهیم کاظم پور و متولد سال 1323 خورشیدی بود، به واسطه وصلت خانوادگی که با استاد حسین کاشی تراش اصفهانی ( ازاحیاگران کاشی تراشی سنتی ایرانی دردوره پهلوی) داشت، توانست با کوشش و تلاشی که ناشی از عشق او به هنرهای سرزمین آبا و اجدادی خود (اصفهان) بود، فنون و مهارتهای لازم را یاد بگیرد و در اولین پروژه مستقل خود، در کنار پدرش، بخشی از هنر کاشی معرق مسجد امام حسین تهران را که توسط استاد لرزاده طراحی شده بود، به عهده بگیرد.

درهمین زمان بود که در کنار استاد علی اصغر شعرباف نیز که از اساتید برجسته هنر معماری سنتی ایرانی بود، کاشی های سردر مسجد جامع نوشهر را طراحی و به اجرا درآورد.

از دیگر آثار این استاد گرانقدر در آغاز جوانی، می توان به عمارت زیبای حاج حسین خداداد ( موزه زمان تهران در زعفرانیه) اشاره کرد که در این اثر، طراحی و اجرای آجرکاری و کاشی تراشی معرق دیوارهای پیرامونی باغ را برعهده گرفت و در این اقدام، مورد حمایت و پشتیبانی این بانی هنردوست و هنر پرور نیز قرار گرفت.

خلاقیت و میل به تکامل آموخته های خود تا بدانجا بود که با ایجاد کارگاه شخصی، توانست ساخت کاشی های نره را با بدنه های چینی برای کاشی کاری گنبدها برای اولین بار به اجرا درآورد که دارای مزایای فنی، نسبت به بدنه های خاک رس بود.

آثار این هنرمند گرانقدر نه تنها در بناهای مذهبی و غیرمذهبی داخل ایران همچون بازار مبل یافت‌آباد - بازار بزرگ ارضی تهران، حسینیه انصارالحسین تهران، مصلای بزرگ نماز جمعه اردبیل، مصلی ورامین، امامزاده سبزقبا در دزفول، گنبد امام‌زاده زید در بازار تهران، گنبد مسجد جامع ساوه و مسجد دانشگاه صنعتی شریف، بلکه در خارج از ایران نیز قابل مشاهده است که از آن جمله می توان به مسجد جامع شاماخی در آذربایجان، آرامگاه بی بی هیبت در باکو آذربایجان، سردر اصلی حرم امام علی (ع) (باب الرضا)، داخل رواق امامین کاظمین (ع)، دور گنبد امام موسی بن جعفر (ع) و نیز امام جواد (ع) و رواق حرم امام حسین (ع) اشاره کرد.

موارد ذکر شده، تنها بخش اندکی از آثار فراوان این هنرمند درجه یک کشور می باشد بگونه ای که همت فراوان ایشان در پاسداشت میراث آرایه های معماری ایرانی که علاوه بر کاشی معرق، اصول اربعه معماری ایرانی (کاربندی، مقرنس، یزدی بندی، رسمی بندی و گره) را نیز در برمی گیرد، موجب شد با پیگیری معاونت پژوهشی فرهنگستان هنر، به پاس یک عمر فعالیت عاشقانه، مراسم بزرگداشتی در تاریخ 7 اسفند 1396 برای ایشان برگزار شود. ضمن آنکه پیش از این نیز توسط متولیان مختلفی از جمله وزارتخانه ها و ریاست جمهوری لوح افتخار و تقدیر اعطا شد و به عنوان خادم قرآن کریم و چهره ماندگار معماری معاصر ایران شناخته شد.

استاد عباس کاظم پور که به قول استاد مرتضی مطیفی فر (هنرمند ممتاز هنرگچبری ایرانی و آرایه های معماری) در مراسم بزرگداشت فرهنگستان هنر، ایشان را باید چکیده هنرها و اساتید پیش از خود دانست، علاوه بر طراحی، اجرای و نظارت آرایه های معماری در پروژه های زنده، با راه اندازی و مدیریت کارگاه کاشی سنتی و آرایه های معماری ایرانی در ورامین (صنایع چینی و کاشی کاظم پور ) به همراه یک عمارت سنتی مجاور آن که توسط خودش طراحی و ساخته شده است، بسیاری از این فنون ارزشمند را به عنوان میراث بازمانده از گذشتگان، زنده نگاه داشت بگونه ای که ضمن پرورش شاگردان بسیار، همواره با اشتیاق وصف ناپذیر، پذیرای بازدید کنندگان و علاقمندان این فنون از داخل و خارج از کشور بود.

و در آخر لازم است عنوان شود ایشان دین خود را به گونه ای دیگر نیز به فرهنگ و هنر ایران ادا کرده اند بگونه ای که علاوه بر تامین نیکوکارانه هزینه ساخت یک مدرسه برای کودکان محروم در مجاور کارگاه، در انتقال تجربیات و فنون خود به فرزندانش، نه تنها دریغ نکردند، بلکه آنچنان بار این وظیفه را تا آخرین سالها بدوش کشیدند که چهار فرزند ایشان با نامهای رامین، مهران، حمید و راحله قدم در مسیر این راه گرانبها گذاشته اند و هر یک، در بخشی از امور طراحی، اجرا، پژوهش و آموزش این دانش و فنون سنتی نقش ایفا می کنند و چراغ اندوخته های خویش از پدر را روشن نگاه داشته اند.


گفتنی است؛ مراسم خاک سپاری این هنرمند فرهیخته در قطعه هنرمندان، روز شنبه 23 فروردین 1399 خورشیدی درحالی غریبانه به انجام رسید که شوربختانه، طبق دستورات بهداشتی (ناشی از شیوع ویروس کرونا)، علاقمندان ایشان از حضور و تجمع در مراسم های اجتماعی تا اطلاع بعدی، منع شده بودند.


منبع: انجمن عمارات محروسه ایران