اولین همایش ملی زبان تزئین در طراحی مد و لباس
طراحی مد و لباس- با در برداشتن مفهومی جامعه شناختی- محصول دوران انقلاب صنعتی است که با چرخهای خیاطی و ماشینهای دوزندگی مدرن ظهور یافت و سریعاً در فرهنگ جوامع بسط پیدا نمود. چنانکه در بازه زمانی کوتاهی به نیازی نه تنها فرهنگی بلکه اجتماعی بدل شد و به هویت فردی بسنده نگردید، بلکه به صورت چالشی اجتماعی طرح یافت.
در ایران معاصر نیز پس از انقلاب 1357 و بنیان نهاده شدن نظام جمهوری اسلامی، مسئله مد به ویژه در حوزه پوشش اجتماعی زنان که همراه با پیچیدگی های خاص است، در مرکز گفتمان های فرهنگی قرار گرفت. نوع لباس و تصمیم های پیرامون پوشش در منازعات سیاسی و آیین نامه های تربیتی و قواعد رفتار هنجاری خود را نشان داد. به نحوی که گفتمان های مسلط با طرح الگوهای ساختاری پوشش مانند لباس ملی و لباس رسمی سعی در همسانی پوشش نمودند و در مقابل، گفتمان های دیگر با تأکید بر آزادی انتخابهای فردی الگوی تنوع پوششی را دنبال کردند.
در حقیقت، پوشش افراد یا مبین دنباله روی آنان از هنجارهای نشأت گرفته از گفتمان مسلط قدرت یا مبین مقاومت در برابر این هنجارها بود. با گذشت 25 سال از این جریان، در سال 1383 با تأکید مقام معظم رهبری بر مسئله مدگرایی و شکل دهی به لباس ملی، نقطه عطفی در طراحی لباس و گفتمان مد ایران به وجود آمد و سبب شد با تصویب مجلس شورای اسلامی در سال 1385 کارگروه مد و لباس در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شکل گیرد. این کارگروه، در اقدامی گسترده تر، بنیاد مد و لباس ایرانی- اسلامی را متشکل از اعضاء خود کارگروه به همراه تعدادی از کارشناسان وزارتخانه ها و بخش خصوصی تأسیس کرد تا نهادی تعاملی میان فعالان عرصه تولید مد و لباس و دستگاههای دولتی باشد و تمامی مصوبات کارگروه را اجرایی نماید.
این بنیاد همزمان با شکل گیری خود در سال 1390، جشنواره ملی مد و لباس فجر را که در حال حاضر یکی از ارکان کلیدی تأثیرگذار در سیاستگذاری مد و لباس ایران است، پی ریزی نمود تا با گزینش و نمایش آثار برتر طراحان لباس (مبتنی بر اصول و ارزشهایی که هرساله در فراخوان خود اعلان میدارد) ضمن به رسمیت شناختن تمایزهای طبقاتی و انتخاب های فردی، الگوهای روشنی از مد ایرانی- اسلامی ارائه دهد و بدین نحو بر روند مدگرایی جامعه تأثیرگذار باشد.
لیکن آنچه در این میان، به مثابه خلأیی عظیم میان دانشگاههای دربردارنده رشته طراحی پارچه و لباس، بنیاد، جشنواره و تمامی نهادهای نظارتی و وزارتی وابسته به کارگروه احساس گردید؛ عدم توجه به مسئله تزیینات و فعالان و شاغلان وابسته بدان ها در این عرصه است. چندان که تمرکز بر نقش و رسالت پربار نمودن آنها به عنوان بستری برای جهت دهی به هویت ایرانی- اسلامی در پوشش و مدیریت فرآیند مد و لباس در سطح ملی میتواند بسیار حائز اهمیت باشد. زیرا هرگونه واکاوی از وجوه متعدد در میزان اثر بخشی فعالیتهای چنین حوزه ای به ویژه بر محوریت عفاف و حجاب و ارائه راهکارها و سیاستهای خاص جهت ارتقاء و پیشبرد آنها نمیتواند در خلأ و بدون اهتمام به مطالعه نظام مند صورت گیرد.
بنابراین هشتمین همایش مبانی نظری هنرهای تجسمی بر محوریت آرایه های تزیینی در مد و لباس شکل گرفت تا بر مدون سازی آموزشهای سنتی، غنی سازی منابع مکتوب و نیز پربار نمودن فعالیت های بینارشته ای در باب فرهنگ زینتی مد و لباس به ویژه در راستای پوشش ایرانیان مددرسان باشد. عرصه ای که علیرغم تکاپو در بازار اقتصاد هنر، چندان حائز اهمیت و شایان توجه از سوی مسئولان ذیربط نبوده و از دید پژوهشگران و علاقمندان به مواریث هنری کشورمان هم مغفول مانده است.
با این وجود، برپایی چنین رویداد علمی میتواند دستاوردهای ذیل را به همراه داشته باشد:
1. گردهم آمدن و کسب شناخت از آثار، دستاوردها و محصولات هنرمندان و فعالان بومی چنین عرصهای به ویژه در مناطق مرزی ایران و اساتید پیشکسوت و بعضاً ناشناخته در رشته های گوناگون هنرهای صناعی، هنرهای سنتی، طراحی پارچه و لباس، طراحی جواهرات و زیورآلات، طراحی کیف و کفش و همچنین صنعتگران و تولیدکنندگان پوشاک، صاحبان مشاغل خانگی، طراحان خانه های مد، مزون داران و فعالان حوزه عفاف و حجاب؛
2. شناخت ساز و کار نهادها و بخشهای مرتبط و میزان تأثیرگذاری آنها بر الگوهای تزیینی در پوشش ایرانی- اسلامی و روند مدگرایی ملی
3. کمک به گسترش و اشاعه اطلاعات و نتایج پژوهشها درباره پیشرفتهای موجود در عرصهای خاص از طراحی و مد لباس و عفاف و حجاب
4. ایجاد یک شاخصه توسعه یافتگی و اعتبار علمی برای نظام جمهوری اسلامی در سطح بین المللی
5. شکل دهی به یک مکانیسم علمی- فرهنگی جهت شکوفایی صنایع و فناوریهای مربوطه به ویژه در عرصه کسب و کارهای مرتبط با زنان
6. برقراری ارتباط میان مجامع علمی، پژوهشگران، طراحان و فعالان در تمامی گرایشهای طراحی لباس، طراحی و چاپ پارچه، طراحی بافت، طراحی دوخت، طراحی سنتی تزئینات لباس، طراحی ملزومات وابسته (کیف، کفش، زیورآلات و .....)
7. توسعه دانش و انتقال آن از بخشهای دانشگاهی به حوزه صنعت و تولید
8. امکانسازی بررسی های آسیب شناسانه و ارائه راه حل های علمی در مواجهه با چالشهای پیشِ روی این حوزه
9. توسعه مهارتها و فنون به نحو صحیح و بومی شده به علاقمندان و متخصصان
در پایان شایان ذکر است که این همایش با همکاری و حمایتهای همه جانبه "انجمن طراحان و دوزندگان رو دوزیها و آرایه های تزیینی مد و لباس کشور" دارای مجوز رسمی از "وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی" و "وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی" به شماره ثبتی 3233104 برگزار میگردد.
محورهای همایش
1. مطالعات با رویکرد نظری
مفهوم و مبانی نظری تزیین در طراحی مد و لباس
پژوهشهای بنیادی و کاربردی با رویکرد شناخت تزیینات در تاریخ لباس ایرانیان
ارزیابی و آسیب شناسی سرفصلهای دروس مرتبط در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی
ارزیابی و آسیب شناسی پایان نامه های دانشگاهی بر محوریت تزیینات در طراحی مد و لباس
معرفی و شناسایی آثار پژوهشی، تألیفات و ترجمان ها درباره تزیینات مد و لباس
جایگاه هنرهای تزیینی مد و لباس در مطالعات بین رشته ای
2. مطالعات با رویکرد فرهنگی- اجتماعی
هویت و بومشناسی هنرهای تزیینی مد و لباس
نقش زنان در هنرهای تزیینی وابسته به عرصه طراحی مد و لباس
جایگاه تزیینات مد و لباس در هنرهای معاصر
کاربرد هنرهای تزیینی مد و لباس در رونق صنایع وابسته و بازار اقتصاد هنر
تجلی تفکر ایرانی- اسلامی در تصویرسازی آرایه های تزیینی مد و لباس
اهمیت هنرهای تزیینی مد و لباس در پیشرفت و توسعه پایدار فرهنگی
آسیب شناسی هنرهای تزیینی مد و لباس در نمایشگاه ها و جشنواره های هنری
3. مطالعات با رویکرد تاریخی
آیکونولوژی نقوش و آرایه های تزیینی در منسوجات و پوشاک
سبکشناسی و سیر تحول نقوش و آرایههای تزیینی در منسوجات و پوشاک
تبارشناسی تزیین در منسوجات و پوشاک اقوام ایرانی
تولید و تجارت تزیینات منسوجات و پوشاک در قلمرو فرهنگهای ایرانی
4. مطالعات با رویکرد مهارت ورزی
فنون سنتی تزیین در طراحی و تولید منسوجات و پوشاک
مواد، وسایل و ملزومات اجرایی تزیینات پوشاک
شناخت استادکاران و آثار فاخر آنها در حوزه تزیینات پوششی ایرانیان
ارتباط هنرمندان معاصر با تکنیکها و امکانات اجرایی فناورانه و دانش بنیان