هر سال در 7 آپریل، هنرمندان در سراسر جهان روز جهانی کاریکاتور را جشن می‌گیرند تا ادای احترامی به دنیای جسورانه و اغراق‌آمیز بصری هنر کاریکاتورباشد. کاریکاتورها چه در روزنامه‌ها کشیده شوند، چه در گوشه‌ کنارهای خیابان به چشم بخورند یا اکنون به صورت دیجیتالی در رسانه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته شوند، همچنان سرگرم‌کننده هستند، افکار را برمی‌انگیزند و مرزهای داستان‌گویی را جابجا می‌کنند.

چرا 7 آوریل روز جهانی کاریکاتور است؟

هفتم آوریل به طور عمومی توسط جامعه هنر کاریکاتور به عنوان روز جهانی کاریکاتور به رسمیت شناخته شده است، اگرچه به صورت رسمی توسط سازمان های بین المللی اعلام نشده است اما هنرمندان از این روز استقبال می کنند تا تاریخ، خلاقیت و تأثیر اجتماعی کاریکاتور به ویژه نقش آن در بیان آزاد و انتقاد طنازانه را مورد توجه قرار دهند.

در این مطلب نگاهی خواهیم داشت به ده کاریکاتوریست تاریخ هنر ایران و جهان.

Honoré Daumier (France)

خالق کاریکاتور معروف پادشاه لوئی فیلیپ که دولت وقت را مجبور به دستگیری و زندانی کردن دامیر در سال 1832 کرد. اگرچه هیچ یک از اتهامات در نهایت ثابت نشدند، اما طنز سیاسی گزنده دامیر، او را به استفاده از هنر به عنوان سلاحی در برابر بی عدالتی برجسته کرد و همچنین باعث شهرت او به عنوان یکی از اولین هنرمندان کاریکاتور جهان شد.

James Gillray (UK)

جیمز گیلری که به چاپ کاریکاتور و کارتون‌های طنز خانواده سلطنتی و سیاستمداران بریتانیا در قرن هجدهم معروف شده بود و آثار او بر افکار عمومی تأثیر گذار بود، اساس کاریکاتورهای سیاسی در دنیای هنر کاریکاتور را پی ریزی کرد.

Albert Hirschfeld (USA)

آلبرت هیرشفیلد کاریکاتوریست مینیمالیست آمریکایی بود که بیشتر به خاطر پرتره های سیاه و سفیدش از افراد مشهور و ستاره‌های هالیوود و برادوی شهرت داشت. نقاشی‌های او برای دهه‌ها در نیویورک تایمز به چاپ می‌رسیدند و همچنان نمادین هستند.

Gerald Scarfe (UK)

جرالد که در سال 1936 در لندن به دنیا آمد، بیش از 60 سال مشغول کشیدن کاریکاتور بود. او در اوایل دهه شصت میلادی خود را به عنوان یک کاریکاتوریست طنز معرفی کرد که برای مجله Punch و Private Eye کار می کرد. او به مدت 50 سال برای ساندی تایمز و 15 سال برای مجله نیویورکر کاریکاتوریست سیاسی بود. کاریکاتورهای مارگارت تاچر و همچنین کارهای دیگر شامل همکاری با پینک فلوید برای آلبوم دیوار در سال 1979 جزو آثار احساسی و جسورانه او محسوب می‌شوند.

David Levine (USA)

دیوید یک کاریکاتوریست آمریکایی بود که در بیش از 50 سال، هزاران کاریکاتور و صدها نقاشی رنگ روغن و آبرنگ از ذهن و دستان او، مدادها، خودکارها و قلم موهای او جاری شد. لوین که در سال 1926 در بروکلین، نیویورک متولد شد، توسط والدینش آموزش دید تا اقتدار را زیر سوال ببرد و به افراد مستضعف عشق بورزد. او بیش از 3800 کاریکاتور خلق کرد و بیشتر چهره‌های ادبی و سیاسی می‌کشید که در نشریات ادبی و فرهنگی آمریکایی به ویژه در مجله نیویورک ریویو آو بوکز منتشر می‌شدند.

اردشیر محصص

عده‌ای او را بنیان‌گذار کاریکاتور نوین در ایران می‌دانند. احمد شاملو، شاعر بزرگ معاصر قلم اردشیر محصص را از حیث تاثیرگذاری همچون قلم عبید زاکانی، یک چاقوی جراحی می‌داند. دلایل بسیاری دخیل هستند تا هنرمند و آثارش در طول زمان تبدیل به موجودی منحصربه فرد و دارای تشخص شود و هنرش برای آیندگان نیز قابل خوانش و تعریف شده باشد اما در مورد اردشیر محصص، همچنان مهم ترین دلیل زنده بودن آثارش، آهنگ فراگیر، نگرش انتقادی و ریشه های عمیق هویتی قابل شناخت در گزارش های تصویری او از جهان پیرامونش بود.

کامبیز درم‌بخش

این هنرمند یکی از پیشگامان کاریکاتور در ایران است. این کاریکاتوریست سبک ویژه خود را دارد به طوری که اگر یکی از آثار او امضا نداشته باشد، مخاطب با توجه به سبک اثر خواهد فهمید که از آنِ اوست. درم‌بخش نوآوری‌های فراوانی در زمینه کاریکاتور از جمله تلفیق مینیاتور با کاریکاتور، وارد کردن سیاست به کاریکاتو و تلفیق اینستالیشن (هنر چیدمان) با کاریکاتور داشته است. او برنده جایزه از بزرگ‌ترین و معتبرترین مسابقات بین‌المللی کاریکاتور ژاپن، آلمان، ایتالیا، سوئیس، بلژیک، ترکیه، برزیل، یوگسلاوی و چندین جایزه بین‌المللی جنبی دیگر بوده و داور مدعو چند نمایشگاه بزرگ بین‌المللی کاریکاتور بوده‌است. او همچنین نشان شوالیه را از دولت فرانسه در آبان سال ۱۳۹۳ دریافت کرد.

بزرگمهر حسین‌پور

کمیک استریپ‌های تاثیرگذار «من گوساله‌ام» که هر هفته در ماهنامه چلچراغ منتشر می‌شد و طرفداران ویژه خود را داشت، بعد‌ها در کتابی به همین نام منتشر شد. بزرگمهر حسین‌پور بعد‌ها به واسطه مجموعه کاریکاتور‌های «حرم‌سرای ناصرالدین شاه» بیشتر در میان مردم شناخته شد. این طرح‌ها با استقبال فوق العاده مخاطبان مواجه شد تا جایی که یک شرکت تولیدی، طرح‌های این مجموعه کاریکاتور را روی تی‌شرت‌هایش چاپ کرد. بزرگمهر حسین‌پور این مجموعه را بر اساس عکس‌های باقی‌مانده از دوران قاجار طراحی کرده است.

مسعود شجاعی طباطبایی

مسعود شجاعی طباطبایی، یکی از چهره‌های شاخص و پیشرو در عرصه کاریکاتور ایران و جهان است. وی در سال 1342 در تهران متولد شد و تحصیلات خود را در رشته نقاشی در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران به پایان رساند. سپس با گذراندن کارشناسی ارشد، مهارت‌های خود را در زمینه گرافیک تقویت کرد. وی دارای مدرک درجه یک هنری است. طباطبایی سوابق درخشانی در حوزه مدیریت هنری دارد. او به عنوان سردبیر «کیهان کاریکاتور» ، «مشرقیه»، «ایران کارتون» و مدیر «خانه کاریکاتور ایران» فعالیت کرده و نقش مهمی در توسعه و ترویج هنر کاریکاتور در کشور ایفا نموده است.

حسین صافی

این کاریکاتوریست ۴9ساله زاده مشهد و دانش‌آموخته کارشناسی ارشدپویانمایی است. او در پنجمین دو سالانه کاریکاتور تهران در بخش چهره نفر اول شد ومدتی نیز کاریکاتور‌های پشت جلد مجله گل آقا را طراحی می‌کرد.تمرکز صافی بر کاریکاتور چهره است و از جمله کاریکاتوریست‌هایی است که وارد دنیای طراحی پویانمایی هم شده. حسین صافی کتاب «علی کوچولو در تیم دنیا» اثر جواد علیزاده را دلیل علاقه‌مند شدنش به کاریکاتور چهره و کتاب‌های طنز و کاریکاتور بعدی او مانند شوت‌نامه و جام جهانی۸۶ را باعث ادامه این مسیر دانسته است.

تهیه و تنظیم مطلب
خبرنگار گالری آنلاین: سجاد حسین پور