زاغهنشینهای منچستر؛ عکسهای «شرلی بیکر»
به نقل از عکس آنلاین / مصطفی ملکی: شرلی بیکر از اوایل دههی ۶۰ میلادی به مدت ۱۵ سال شروع به عکاسی از خانههای به هم فشردهای کرد که تبدیل به زاغههای شهر منچستر شده بودند.
این خانهها که در قرن نوزدهم ساخته شده بودند برای کارگران کارخانههای ریسندگی و دیگر مراکز تولید در انقلاب صنعتی تعبیه شده بودند. زمان گذشت و بیکر با دوربیناش وارد شد و شروع به عکاسی از این وضعیت اسفبار کرد. آجرهای قرمز از فشار دودهها به آجرهایی سیاه تبدیل شده بودند. دو خانوادهی پر جمعیت خود را دریک دو اتاق خواب میچپاندند آن هم بدون حمام و دستشویی. محروم از هر پارک و زمین بازیای، دخترکان کوچک عروسکهایشان را در میا ترکهای آسفالت فشار میدادند و پسر بچهها با قلوهسنگهای سطح خیابانها کریکت بازی میکردند.
بیکر جنجال و هیاهوی پاکسازی این منطقه را به یاد میآورد: خرابی زیادی به بار آمد. نیمی از یک خیابان ویران میشد و ساکنین به سوی نیم دیگر هجوم میبردند. به محض اینکه هر خانهای خالی از سکنه میشد بچهها هجوم می آوردند و شروع به شکستن شیشهها میکردند؛ خودشان پیشاپیش تخریب را شروع میکردند. در آن روزها نه امنیتی وجود داشت و نه بهداشتی؛ هر کاری که میخواستند انجام میدادند. من هرگز در گرفتن عکس مکث نکردم و هر بار هر کدام از ایشان را میدیدم فوراً دوربینام را در میآوردم.
زاغههای هالم که در روزهای پایانیشان توسط بیکر عکاسی شدند جای خود را به آپارتمانهایی هلالی شکل دادند. طبقات بالای آنها دالانهایی عریض داشتند که آنها را بدل به خیابانهایی در آسمان کرده بود اما کم کم به یک راه فرار برای فروشندگان مواد مخدر و دیگر بزهکاران شد که میتوانستند از آنها به عنوان یک محل امن برای ناپدید شدن استفاده کنند.
بعد از گذشت ۵۰ سال و گذر از درون لنز بیکر، این محله دیگر وجود ندارد. حتی همان آپارتمانهای به هم چسبیده و هلالی که جایگزین آن شد. پس از سالها و از میانهی سال ۹۰ پروژهی عظیمی ایجاد شد تا این محل را تبدیل به یک مکان مناسب برای زندگی کند. هر چند حدود یک مایل از شهر منچستر دور است، اما قیمت خانهها همچنان ارزان است. با ۱۶۰۰۰۰ پوند میتوان یک خانهی نوساز را در آنجا خرید. دیگر خبری از زاغه و زاغهنشینی نیست.
شرلی بیکر عکاس مستند انگلیسیست که از دههی پنجاه کار خود را بر روی عکاسی از شمال انگلستان و آنچه که کمتر در چشمان هر کسی میآمد متمرکز کرد. متاسفانه در آن زمان عکاسان زن معدودی وجود داشتند که بخواهند چنین پروژهای را برای خود در نظر بگیرند. شرلی بیکر که در سال ۲۰۱۴ در سن ۸۲ سالگی درگذشت یکی از معدود عکاسان زنی بود که از دههی پنجاه دست به چنین کار بزرگی زد، اما همچنان عکسهای خیابانی او از منچستر و سلفورد که در قالب کتابی به سال ۱۹۸۹ چاپ شدند در سطح جهانی خودنمایی میکنند. او در سال ۲۰۰۸ به کتابخانهی عکس ماری ایوانز پیوست و در سال ۲۰۱۲ در سلفورد و اولدهام نمایشگاه فردی گذاشت. او همیشه از اینکه در نمایشگاهش افرادی که تا چند سال قبل از سوژههای عکسهایش بودند را میدید خوشحال بود. حتی ملکهی انگلستان که در افتتاحیهی نمایشگاه عکس او به سال ۲۰۰۰ در گالری لاوری حضور یافته بود توانست با تنی چند از این افراد ملاقات داشته باشد.