فرازهایى از اوج مدرنیسم ایرانى / آثار بازگردانده شده به مرکز تجسمی چه بودند؟
نگارخانه هنر ایران این روزها میزبان آثاری از هنرمندان برجسته معاصر ایران است. آثاری کمتر دیده شده از هنرمندانی چون بهمن محصص، رضا مافی، حسین زندهرودی، علیرضا اسپهبد، فریده لاشایی، اردشیر محصص، میرعبدالرضا دریابیگی و پروانه اعتمادی که در کنار هم قرار گرفتن آنها برای هر بیننده علاقهمندی میتواند جالب توجه باشد.
از بهمن محصص دو اثر در این مجموعه وجود دارد، یک اثر پرترهای به همراه یک پرنده قرمز رنگ است که محصص آن را در سال ۱۹۶۴ کشیده است. اثر دیگر به طبیعت بیجانهای این هنرمند معاصر تعلق دارد و در آن فضای سرد و خاکستری این دوره از آثار بهمن محصص در قالب چند شی آشنا در کارهای این هنرمند بازنمایی شده است. این اثر محصص در سال ۱۹۶۷ خلق شده است. بهمن محصص متولد ۹ اسفند ۱۳۱۰ در رشت و نقاش، مجسمهساز و مترجم پیشروی ایرانی بود. نقاشیهای آوانگارد بهمن محصص از آثار معتبر نقاشی مدرن ایران محسوب میشود. محصص در نظرسنجی نوروز سال ۹۴ فصلنامهٔ حرفه: هنرمند برای انتخاب ده هنرمند برگزیده هنر نوگرای ایران که بین صد هنرمند و هنرشناس و منتقد انجام شد، در صدر فهرست هنرمندان نوگرای ایران از دههٔ بیست تا به امروز قرار گرفت. این هنرمند معاصر ۶ مرداد ۱۳۸۹ در رم درگذشت.
رضا مافی هنرمند فقید حوزه نقاشیخط نیز دو اثر در این نمایشگاه دارد که یکی از آنها یک مرغ بسمل است که با خطوط سیاه در فضایی لاکی به رنگ آبی زنگاری تیره جای گرفته است. رضا مافی متولد ۵ آذر ۱۳۲۲ و خوشنویس صاحبنام و از هنرمندان تاثیرگذار در هنر معاصر ایران است. او را از نخستین هنرمندانی میدانند که به خلق نقاشیخط در دورهٔ معاصر پرداخت و در اشاعهٔ این شیوه نقش داشت. رضا مافی شیوهای ویژه داشت و تابلوهای او را بین صدها تابلوی دیگر به سادگی میتوان تشخیص داد. رنگ تابلوهای او بیشتر قهوهای است با متن و نوشتههایی به همین رنگ که متمایل به سیاه است. این رنگ که وقار ویژهای دارد به اثر حالتی کهنه و قدیمی میدهد. او از به کار بردن رنگهای تند و درخشان بکلی گریزان بود و بندرت در ترکیب متنها از آنها استفاده میکرد. رضا مافی در یکم مهرماه ۱۳۶۱ در ۳۹ سالگی و در اوج موفقیت هنری بههنگام اسبسواری از اسب سقوط کرد و دچار خونریزی مغزی شد و در روز چهارم مهرماه ۱۳۶۱ درگذشت.
همچنین از حسین زنده رودی نیز دو نقاشیخط در این نمایشگاه در معرض دید عموم قرار گرفته است. این دو اثر با خطوط ریز بر زمینههایی رنگارنگ خلق شده است و زندهرودی در آنها با چیدمان رنگهای زرد و قرمز در کنار سبز و آبی علاوه بر آنکه به اثر خود حالتی مخملگون داده است در این دو اثر عمق و بعد ایجاد کرده است. حسین زندهرودی زاده ۱۳۱۶ خورشیدی در تهران و نقاش معاصر ایرانی است. او از بنیانگذاران مکتب سقاخانه و پیشگامان شیوه نقاشیخط در ایران است و با استفاده از نمادهای هنر سنتی ایران و همچنین خوشنویسی، روشی تازه را در هنرهای تجسمی ایران به وجود آورد. حسین زندهرودی از ابتدا نقاشیهای خود را با اعداد و حروف و تکرار آنها خلق کرد. در آثار وی چهار عنصر آب، خاک، باد، و آتش مورد توجه قرار گرفتهاند.
از علیرضا اسپهبد نقاش فقید معاصر نیز یکی از آثار مجموعه "کلاغها" در این نمایشگاه حضور دارد، این مجموعه در سالهای دهه پنجاه خلق شده است و در نخستین نمایشگاه انفرادی این هنرمند در سال ۱۳۵۴ در نگارخانه سیحون به نمایش گذاشته است. علیرضا اسپهبد آذرماه ۱۳۳۰ در تهران متولد شد. یکی از مشهورترین آثار اسپهبد طرح جلد ثابت مجموعه اشعار احمد شاملو بود. وی همچنین طراح مجله "کتاب جمعه" به سردبیری شاملو بود. انسانهای ترسیده، زنان سفیدپوش مدهوش، جیغهای هولناک، کلاغها و درختهای نوستالژیک موضوعاتی هستند که در بیشتر نقاشیهای علیرضا اسپهبد به آنها پرداخته شده است. کیفیت کارهای اسپهبد بهگونهای بود که از وقایع جاری اجتماعی الهام میگرفت و در فرمهای فیگوراتیو آنها را عرضه میکرد. فضای کارهایش بیشتر سورئالیسم با جنبه انسانی و واقعگرایی این فضاها بود که فضای فرهنگ ایران را نشان میداد. این هنرمند نقاش پنجم اسفند ۱۳۸۵ بر اثر عارضه قلبی چشم از جهان فرو بست.
فریده لاشایی نیز دو اثر در این نمایشگاه دارد هر دو اثر درختی را بازنمایی میکنند اما هر یک از آنها به دورهای متفاوت از آثار لاشایی تعلق دارد هرچند یکی از آنها امضایی از فریده لاشایی متعلق به سال ۱۳۷۸ را دارد. فریده لاشایی (زاده ۱۳۲۳ در شهر رشت نقاش نوگرا، نویسنده و مترجم ایرانی است. او را به پردههای انتزاعی معاصرش میشناسند. مهمترین کتاب او رمان "شال بامو" است و از دیگر آثارش میتوان به ترجمه "نجواهای شبانه" ناتالیا گینزبورگ اشاره کرد. نقاشیهای فریده لاشایی را میتوان نمونهای از حضور هنر گذشته در هنر معاصر به شمار آورد. حضور همان سفسطههای اندوهناک طبیعت که از اوخر سدهٔ هفدهم در آثار نقاشان شمال اروپا چهره نمایاند. وی در ساعت ۱۷ روز یکشنبه ششم اسفندماه ۱۳۹۱، در پی یک دوره طولانی بیماری و به خاطر ابتلا به سرطان در سن ۶۸ سالگی در بیمارستان جم تهران درگذشت.
اردشیر محصص نیز در این نمایشگاه دو اثر دارد، یکی از این آثار کاریکاتوری از یک خانواده است که محصص آن را روی کاغذ کار کرده است. یک عکس خانوادگی که نیمه بالایی آن فضایی عادی دارد درحالی که در نیمه پایینی اثر پای اعضای خانواده در حال بازی فوتبال است. اردشیر محصص زاده ۱۸ شهریور ۱۳۱۷ در گیلان است، او طراح، کاریکاتوریست و نقاش ایرانی بود. پدر و مادر او هر دو از متمولان لاهیجان بودند و او نیز بزرگ شدهٔ این شهر است. محصص پس از تحصیل حقوق در تهران و مدتی کار در دولت، کار طراحی را برگزید و آثار خود را در نشریات و کتابها منتشر کرد. او پس از انقلاب اسلامی ایران، به نیویورک مهاجرت کرد. او ۱۸ مهر ۱۳۸۷ در نیویورک درگذشت.
بیشترین تعداد آثار در این نمایشگاه متعلق به میرعبدالرضا دریابیگی است. از او چهار اثر نقاشی به نمایش گذاشته شده است که همچون دیگر آثار این هنرمند رویکردی طبیعتگرایانه داشته و صحنههایی از دریاهایی سوررئالیستی را نشان میدهند. دریا بیگی متولد ۱۳۰۹ فارغ التحصیل دانشکده ادبیات دانشگاه تهران از مهمترین هنرمندان سبک هنر مفهومی در ایران است. نخستین بار آثارش در نمایشگاه گروهی گالری آستتیک در سال ۱۳۳۹ به نمایش درآمد و در سال ۱۳۴۲ اولین نمایشگاه انفرادی او در گالری مس که خود مدیریتش را برعهده داشت برگزار شد. میرعبدالرضا دریابیگی به همراه مارکو گریگوریان، غلامحسین نامی، مرتضی ممیز، فرامرز پیلارام، مسعود عربشاهی و سیراک ملکوتیان گروه نقاشان آزاد را در سال ۱۳۵۳ به دنبال هجوم موج نوگرایی مبتذل در ایران پدید آوردند.
پروانه اعتمادی نیز دو اثر کوچک در این نمایشگاه دارد این آثار که با پاستل روی مقوا کار شدهاند به سال ۱۳۳۶ تعلق داشته و فضای طبیعتبیجان آن روی زمینهای ساده شکل گرفته است. پروانه اعتمادی متولد ۱۳۲۷ شمسی، از مشهورترین زنان هنر مدرن ایران است. او نقاشی را نزد بهمن محصص آغاز کرد و تنها شاگرد مستقیم این هنرمند محسوب میشود. پروانه اعتمادی با نقاشیهای طبیعت بیجان و به طور اخص نقاشیهای سیمانی در دهه پنجاه شناخته میشود. او نخستین نمایشگاه خود را در سال ۱۳۴۸ در تالار قندریز برگزار کرد و در طول دهه شصت و هفتاد نیز آثار متنوعی با تکنیک مداد رنگی آفریده است.
لازم به یادآوری است آثار این نمایشگاه متعلق به مرکز هنرهای تجسمی است که چند ماه قبل به دلیل خیانت در امانت امینالاموال معاونت امور هنری از مجموعه خارج شده بود که با پیگیری دفتر هنرهای تجسمی، معاونت امور هنری، مراجع ذیصلاح انتظامی و قضایی و مشارکت جمعی از مجموعه داران، هنرمندان و گالری داران آثار مذکور به دفتر هنرهای تجسمی بازگردانده شد.
منبع : هنرآنلاین
اخبار مرتبط :
سرقت آثار هنری حماقتی عجیب بوده است؟
سرقت آثار از مجموعه دولتی با «تبانی» بوده